SABİT ORTODONTİK TEDAVİDE DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN HUSUSLAR:

A) Beslenme:

1. Isırarak yenilen yiyeceklerden uzak durulmalıdır. Özellikle tost, hamburger, dürüm gibi fast food yiyecekler ön ve yan bölgede bulunan braketlerin dişten ayrılmasına neden olmaktadır. Çıkan braketlerle birlikte dişin yapışma özelliği kaybolmakta bu da braketler yeterince güçlü yapışamadığı için tedavi süresini uzatmakta, kalitesini azaltmaktadır. Tercihen sulu yemekler yenilmelidir. Sert ve lifli yiyecekler ise mutlaka bıçakla bölünüp arka da bulunan azı dişleri ile çiğnenmelidir.

2. Asitli içecek ve gıdalar hiçbir şekilde tedavi boyunca tüketilmemelidir. Asitli gıdalar özellikle braket ve band'lı dişlerde bu yapıların dişlerle birleşme yerlerinde renk değişikliklerine neden olmaktadır. Bu renk değişiklileri aslında çürük başlangıçlarıdırlar ve bu nedenle tedavi sonrasında temizlenemezler. Ancak dolgu gibi yöntemlerle giderilebilirler. Gazlı içecekler, limon, limonata, greyfurt, turşu, sirke gibi ağızda ekşi tad bırakan gıdalar asitlidir. Bunlardan tedavi boyunca uzak durulmalıdır.

( Ortodontik Tedavi esnasında asitli yiyecek ve içeceklerin kullanımından dolayı oluşan çürük ve lekeler)  

3. Şekerli Gıdalar: şekerli gıdalar ağızda asitlenmeye dolayısıyla çürüğe yolaçmaktadır. Ancak ph düzeyi ancak 15-20 dakikada dişi çürütecek düzeye inmektedir. Dolaysıyla bu süre içerisinde etkin bir fırçalama yapılırsa zarar vermemektedir. Eğer fırçalamada gecikilirse verdikleri zarar açısından asitli gıdalardan bir farkları yoktur. Katı veya sıvı her türlü şekerli gıdadan sonra macun da kullanarak fırçalama yapmak şarttır.(diş macununun içindeki flor asidi tamponlamaya da yarar)

Sütü de bu gruba koymak gerekir. Çünkü sütün kendi içersinde hafif bir şekeri vardır ve çürütebilir.

4. Sert kısmı olan gıdalar: çekirdek kabuk gibi sert kısmı olan gıdalar bu kısımlarından arındırıldıktan sonra tüketilmelidir. Örneğin bir zeytin çekirdeği ile birlikte ağıza atılırsa bu özellikle küçük azı dişlerinde bulunan braketlerin atmasına neden olacaktır.

B) Dişleri Fırçalama

Özellikle sabit ortodontik tedavilerde fırçalama büyük önem taşımaktadır. Bandlar ve braketler büyük miktarda gıda artığının birikmesine neden olmaktadır. Normal bir fırçalamanın dışında özel teknikler de uygulamak gerekmektedir. En çok birikim diş ile dişetlerinin birleşim noktasına çok yakın olan braket ve bantların altında meydana gelmektedir. Fırçanın yan kılları braketlerin altlarına dik olarak yerleştirilerek fırçalama yapılmalıdır. Aksi taktirde kolaylıkla diş eti çekilmeleri meydana gelebilir. Bunun dışında braketlerin aralarına da birikim olmaktadır. Bunun için telin hemen arkasında iki braket arasına gelen bölgeye ara yüz fırçasıyla fırçalama yapılmalıdır. Arayüz fırçası dişetinden diş yönüne doğru kullanılmalıdır.(yani üst çenede aşağı alt çenede yukarı doğru.) Arayüz fırçasına macun koymaya gerek yoktur.

Normal fırçamıza veya ortodontik fırça tercih edilmişse ortodontik fırçaya sürülen macun bir fındık tanesini geçmemeli, fırça ve macun asla ıslatılmamalıdır. Fırçalama öncesi yapılan ıslatma hem macunun etkisini azaltmakta hem de fırçayı gevşetmektedir.

C) Tedavinin Başlarında Ağrı ve Yara Meydana Gelmesi

Ağrı ve yaralar sabit tedavi gören ortodonti hastalarının neredeyse %80'inde karşımıza çıkan bir durumdur. Tedavinin ilk günleri bu yüzden oldukça sıkıntılı geçer. Kısa bir zaman içinde ortadan kalkan ağrı ve yaralar için birkaç öneri mevcuttur.

1. Ağrı: Dişlerin ortodontik tedaviye ilk tepkileri ağrı şeklinde olmaktadır. Özellikle erişkin hastalarımızda bu durum çocuklara göre daha çok ve daha yoğun gözlenmektedir. Ağrı için yapılabilecek tek şey bir ağrı kesici almaktır. Ancak dişlerin üzerine basamama ağrıdan farklı bir durumdur. Bu durum dişin hassaslaşmasıdır ve ağrı kesici pek işe yaramaz. Genelde ağrı da, hassasiyet de kısa süre de ortadan kalkar.

2. Ağız yaraları: Her ne kadar braketler ve diğer ortodontik aygıtlar geliştirici firmalar tarafından batmayacak şekilde tasarlanmış olsalar da yine de ağız yaraları meydana gelmektedir.Bu yaralar ağrılar gibi geçici bir durum olsa da yine de çabuk atlatabilmek için bazı önerileri dikkate almak lazımdır.

a. Fırçalama: fırçalama ağız ortamındaki mikrop nüfüsünu azaltığı için yara oluşma ihtimalini azaltığı gibi oluşmuş yaraların iyileşmesini de dolaylı yoldan hızlandırır. Unutulmamalıdır ki yaranın mikroplar tarafından iltihaplandırılması iyileşmeyi geciktirmektedir.

b. Mimikler, Konuşma, Beslenme: Mimiklerimiz, konuşma beslenme gibi fonksiyonlarımız esnasında dudaklarımız ve yanaklarımız braketlere ve tellere temas etmektedir. Bu esnada yaralanmalar meydana gelebilir. Tedavinin başlarında, alışma döneminde bu fonksiyonları daha hassas bir şekilde gerçekleştirmek yara oluşma ihtimalini azaltabilir.

c. Dilimizle kontrol yapmama: Dilimiz ağız ortamını yöneten bir el gibidir. Dolayısıyla ağız ortamında dişlerimize sıkışan bir gıdayı veya cismi dilimizle kontrol etme ve uzaklaştırmaya çalışma alışkanlığımız vardır. Bu durum ortodontik tedavi gören hastalarda dilde yarayla sonuçlanabilir. Tercihen hasta dilini kullanarak kontrol yapmak yerine aynada gözleriyle kontrol yapmalıdır.